Over AI 2

Laatst had ik een gesprekje met een collega bij een kopieerapparaat waarbij hij vroeg of we nu alleen het schermpje gaan ontwerpen bij het vak UXD design, of wellicht het hele kopieerapparaat. Ik zei dat de waarden waar we wellicht in de toekomst in deze context naar zoeken te maken hebben met het feit dat de interface in essentie aan de gebruiker communiceert wat wel en wat niet kan en daarmee de mogelijkheden van de gebruiker beperkt naar aanleiding van die van het kopieerapparaat. Dit vanuit de McLuhan-achtige gedachte dat een hamer zijn mogelijkheden communiceert door zijn vorm, maar een kopieerapparaat dat alleen kan doen via een schermpje, en uiteraard niet door zijn vorm.

Dat zette mij aan het denken.

Het digitale medium gaat wat dat betreft nog een belangrijke en unieke stap verder, namelijk dat de functie en mogelijkheden van het digitale platform gecreëerd worden door de gebruiker bij het manipuleren van een interface.

Lev Manovich definieerde het medium als een communicatiemethode, een mens\machine verhouding, beter: een subject\object relatie.

Mijn kritiek vanuit de aesthetica is dat geen sprake is van een subject\objectrelatie maar van een subject\objectrelatie waarbij het object subjectieve eigenschappen kent, net als de intersubjectiviteitstheorie die beeldende kunstwerken identificeert als objecten waar een relatie van intersubjectiviteit mee kan worden aangeknoopt. Het is een gedachte die onder vuur ligt omdat het onderscheid tussen subjecten en objecten aantoonbaar onhoudbaar is. De Apple iPad is geen hamer of kopieerapparaat met een vaste en gelimiteerde set mogelijkheden die door het ding zelf of door een interface op het ding worden gecommuniceerd. De ontwikkelaars van de iPad begrepen de mogelijkheden van het ding zelf niet. Sprake is van een soort universeel gereedschap dat pas gedefinieerd wordt in functie door de app-designer en de gebruiker.

Arjun Appadurai begreep, na Manovich, dat sprake was van een wederzijdse intersubjectivering aangezien het medium net zoveel impact heeft op de gebruiker als de gebruiker op het medium. Die wederzijdse intersubjectivering vond bijvoorbeeld plaats in wat Appadurai de ontmanteling van de subcultuur noemde. Zijn begrip van de Global Village als modificatie op de term van McLuhan is ook een voorbeeld van wederzijdse intersubjectivering. De mogelijkheden en onmogelijkheden van het apparaat zijn beperkend maar de mogelijkheden van de gebruiker zijn dat evenzeer. En dat gaat gepaard met een maatschappelijke en culturele impact die buiten de mogelijkheden van zowel apparaat (object) als gebruiker (subject) gaat.

Recente technologische ontwikkelingen brengen het medium nog verder: de subjectiviteit van het medium reduceert de mens, de gebruiker, tot manipuleerbaar object. Gebruikers worden subjecten met objectieve eigenschappen. De gedachten van mensen synchroniseren met algoritmes en extrasomatische kennis overstijgt menselijk begrip. De vraag wordt gesteld wat digitale eigenschappen betekenen voor de wijze waarop mensen zichzelf definieren.