Wednesday, June 06, 2007

Globalisme via Internet

Vanaf 1960 tot grofweg 2000 is het woord ‘globalisatie’ steeds belangrijker geworden. De stroom publicaties en artikelen over het onderwerp zijn sinds 1960 exponentieel gegroeid. Opgemerkt kan worden, dat de wijdverspreide economische, politieke en culturele veranderingen van de afgelopen decennia een rechtvaardiging voor deze gedachtenstroom is. Goed bekeken is de globalisering reeds langzaam aangevangen bij de ontdekking van het Nieuwe Land door Columbus in 1492. De recente belangstelling wordt eerder geinstigeerd door een stroomversnelling in die globalisatie door steeds geavanceerder wordende communciatiemiddelen en de daarbij behorende mogelijkheden van wat men een “Global Economy” noemt. Vanaf 1990 hebben theoretici bepaalde voorspellingen gedaan met betrekking tot de invloed van internet op de globalisering en de lokale cultuur. Veel anthropologen menen dat de toegankelijkheid van massamedia en internet voor grote bevolkingsgroepen overal op aarde een “Global Culture” teweeg kan brengen.
Wanneer mensen van verschillende culturen door middel van Internet, het bekijken van elkaars website, het spelen van online spellen, het aanschaffen van exotische spullen via internet, mail, chat, met elkaar worden geconfronteerd wordt er een globale dialoog in gang gezet, waarbij mensen elkaars culturele waarden in min of meer intensieve discussies met elkaar confronteren. Dat zou leiden tot een heroverweging van de waarden in de plaatselijke cultuur ten opzichte van de globale, waardoor de intensiteit van de plaatselijke cultuur afneemt. Dit heeft niet alleen betrekking op het afnemen van consumptiegoederen maar ook op de culturele instelling zelf.
Het is niet meer mogelijk de wereld te beschouwen als bestaande uit geografisch geordende en begrensde culturen die in vrede of oorlog naast elkaar leven. Men kan culturen niet meer in geografische ruimten definieren. Binnen culturen worden de pluriforme subculturen groter tot ze de heersende cultuur geheel verdringen. Met andere woorden: er ontstaat een soort culturele keuzevrijheid.

Men moet echter bedenken dat culturele globalisering een ongelijk proces is, waarbij sommige geografische gebieden door hogere welvaart of betere toegang tot communicatiemiddelen eerder een identiteit opleggen dan anderen. Zo is de virtuele geografie aan de hand van welvaart welhaast bepaald. Internet blijft een angelsaksische aangelegenheid, alhoewel websites uit het verre oosten (of in mindere mate het Europese vasteland) een onmiskenbare eigen identiteit bezitten, zowel wat vormgeving als content als navigatie betreft.
Sommige anthropologen na 2000 menen dat de stevige greep van Angelsaksische culturele groepen op het internet een nieuwe vorm van kolonialisme is. De pracht en praal van de Angelsaksische levenswijze met haar uitbundige welvaart en consumptief gedrag wordt als een propagandistisch pamflet over de wereld verspreid, ook naar werelddelen waar die welvaart vooralsnog onbereikbaar is. Daarnaast wordt geconstateerd dat internet als medium een globalistisch opinierende functie kan invullen. Wanneer culturele groepen geen toegang hebben tot internet, zoals in grote delen van Afrika, of oppositie willen bieden aan de dominante cultuur op Internet, ondervinden zij moeilijkheden.

Geconstateerd kan echter worden dat er wel degelijk intellectueel en cultureel tegenwicht wordt geboden aan de Hollywood consumptieve kapitalistische pro-Amerikaanse lay-out van Internet, niet in de laatste plaats door de Amerikaanse oppositie zelf.

Een groep antropologen zag na 2000 echter een tegengestelde ontwikkeling. Culturele groepen raakten gepolariseerd door de confrontatie met andere groepen, in tegenstelling tot wat men eerder dacht. De gedachte dat een global culture zich via internet zou verspreiden over de verste uithoeken van de wereld waar internet voor de massa consumeerbaar is, blijkt onjuist, ongeacht of die gedachte positief of negatief is.

Verleggen wij de aandacht van groepen naar individuen, dan kan worden opgemerkt dat creativiteit, bij gelijkheid van medium, een grote rol gaat spelen en speelt binnen internet. Het wordt een individu mogelijk gemaakt zichzelf te introduceren op internet zonder aanziens des persoons. Men kan participeren in forums, meningen geven, communiceren, een website bouwen, etc. Individuen of kleine groepen of gelijkgezinden kunnen dus ook de eigen geografische of mentale plaatselijke cultuur emanciperen, en zich afzetten tegen andere geografisch of mentaal bepaalde culturen. Daarmee blijkt de global culture een zeepbel.

De individuele verbeelding die daarvoor noodzakelijk is, wordt volgens sociaal theoretici bijna geheel gekoloniseerd door consumptief kapitalisme en de imaginaire sprookjesbeelden van Hollywood en Madison Avenue. Men wil virtueel migreren naar een utopie, die direct relateert aan de eigen microcosmos.
Een cultuur wordt volgens deze theoretici een levende subcultuur op internet wanneer er geld mee te verdienen valt, (“Bling” je mobiel) waarmee die subcultuur wordt geneutraliseerd en geinstitutionaliseerd.
Onderzoek wijst uit, dat het niet de global culture is, die via internet zijn positieve of negatieve weerklank over de wereld verspreidt, maar dat de geografisch lokale culturen zich polariseren en dat de taal van die polarisatie bij uitstek geschikt is voor reclamemakers om hun doelgroepen effectief te bereiken. De global culture wordt dus beinvloed door lokale culturen.
Wanneer een lokale cultuur geinstitutionaliseerd raakt door de global culture, is zij geneutraliseerd en is het aan de individuen binnen die cultuur om haar te voorzien van nieuwe creatieve identiteitstags, die weer door doelgroeponderzoekers worden opgepakt om de volgende reclamecampagne voor te bereiden. Zo lijkt de global culture meer op een oneindige cirkel van creatieve input vanuit lokale individuen en neutralisatie van die input door institutionalisering en commercialisering.
Dit is een korte versie van een artikel dat ik eerder schreef