Rupert Sheldrake

Toen ik student was ontmoette ik, samen met een paar andere studenten, de Engelse bioloog-filosoof Rupert Sheldrake. Hij was een lange, Engelse man met een vriendelijke glimlach en veel geduld, en dat bleef hij toen hij zich omringd zag door nieuwsgierige maar vooral kritische Utrechtse studenten.

Hij had een theorie ontwikkeld waarin biologische en antropologische fenomenen konden worden verklaard vanuit een gezichtspunt van collectief bewustzijn, niet zozeer in Burckheimiaans- antropologische termen maar vooral in fysische zin.

Hij had een aantal proefjes bedacht om zijn theorie te staven, zo probeerde hij door duiven te blinddoeken of hen kleine kooitjes van Faraday op het kopje te binden en hen vervolgens naar huis te laten vliegen aan te tonen dat de duiven een biologische link met elkaar kunnen aangaan waardoor ze collectief zicht krijgen op de geografie van de wereld, of de ruimte waarin ze zich bevinden, zonder zelf die geografie waar te nemen. Daarmee trachtte hij aan te tonen dat soorten een biologische of telepathische link met elkaar hebben die hen helpt of mede definieert. Ook zijn experimenten met de telepathische papegaai Aimee zijn bekend.

Veel vragen blijven over: hoe kan het dan dat alleen soorten kunnen linken, waarom kunnen wij mensen niet met de duiven linken, dan hebben we dat hele GPS niet meer nodig. Hoe kun je iets aantonen dat eigenlijk niet aan te tonen valt, in de zin dat biologische telepathie niet aantoonbaar is... er gaat immers geen naaldje van een spectrometer of geigerteller, of wat dan ook, trillen als Aimee de Papegaai telepathisch wordt.

Daar maakte Sheldrake een interessante opmerking: de zon heeft geen bewustzijn omdat wij het niet nodig achten dat de zon een bewustzijn heeft om aan onze definitie van 'zon' te voldoen. Dat is een aardige opmerking tegen de vermeende objectiviteit van zowel wetenschap als empirie, krachtiger wellicht dan die van Bruno Latour.

Later kreeg ik in de gaten dat Sheldrake een van de wetenschappers van 'Een Schitterend Ongeluk' was, maar daar, tussen Alpha-Male-Scientists als Daniel '-Eerst Zien Dan Geloven-' Dennett, niet helemaal serieus werd genomen.