Een aantal auteurs over immersie, bijvoorbeeld Laura Bieger, stelt dat immersie niet (of niet noodzakelijk) met hulp van een representatie bij een beschouwer wordt bewerkstelligd. In plaats daarvan definieren deze auteurs een immersieve ruimte. Dat die ruimte een representatie is, wordt niet als noodzakelijk ervaren voor het opwekken van immersie bij een receptief persoon. Vandaar dat bijvoorbeeld steden of feesten immersie kunnen opwekken, ondanks dat het geen representaties zijn. (die stelling zou ik niet direct willen onderschrijven... het begrip 'representatie' verdient wat dat aangaat nog wat nadere definitie)
In het kader van immersie spreekt Michel Foucault van heterotopische ruimte. Een heterotopische ruimte is een mengvorm tussen een utopische (onwerkelijke) ruimte en een werkelijke ruimte. In een dergelijke ruimte is het het gezelschap dat zich in die ruimte bevindt (bijvoorbeeld een stad of een vergaderzaal) dat oorzaak is van de 'sfeer' of 'immersie' die door elk individu zou worden opgevangen, door het toevoegen of completeren van de werkelijke ruimte met een onwerkelijke ruimte. Zonder het gezelschap of met een andere groep mensen zou de ruimte anders zijn. Daarnaast is het ook zo, volgens Foucault, dat als het gezelschap zich in een andere ruimte bevindt, dat de immersie dan ook een ander karakter zou krijgen. (hoe definieer je het 'karakter' van immersie? Kan immersie een 'karakter' bezitten?)
Wat mij betreft wordt het begrip 'immersie' daarmee wel heel erg opgerekt. Als bedrijfscultuur ook al onder het kopje 'immersie' valt, dan voel ik erg de behoefte om een nieuw begrip te introduceren waardoor de boel wat beknot wordt..
3 comments:
Eens. Het begrip immersie wordt m.i. toch al veel misbruikt, dus een engere definitie lijkt me bruikbaar.
Ik las laatst een stuk waarin het modernistisch flaneren (zoals Baudelaire dat beschrijft) gekoppeld wordt aan immersie. Toch heb ik moeite met de gelijkstelling van 'opgaan in een grootstad' (in jouw stukje de werkelijke ruimte) en immersie. Als we de gedachten aan deze stad, met als brandstof de prikkels uit (in dit voorbeeld) de grootstad, als mentale representatie zien en op basis hiervan een ervaring van immersie kunnen hebben, dan is eigenlijk alles immersie (objecten bestaan dan alleen als mentale representaties). Lijkt me niet wenselijk.
Trouwens, Foucault lijkt me, met zijn heterotopia wel een interessante ingang om over immersie te denken. Cruciaal is het, volgens mij, om daarbij onderscheid te maken tussen place en space, of plaats en ruimte.
Trouwens, Laura Bieger ken ik niet. Kun je me eens wat van haar toesturen?
PS. Heterotopia van Foucault wordt (ook) erg vaak gebruikt voor meer politieke/interculturele doeleinden (in de literatuurwetenschap dan in ieder geval). Dat is m.i. een kant die we niet op moeten, maar we moeten er bij het hanteren van de betekenis van zijn begrip wel rekening mee houden dat dit een connotatie is.
Post a Comment